Hatme-i Hâcegân
Nakşinur Hatmesinin Tarifi
Kısa (küçük) Hatme
Serzâkir: Hatmeyi yaptıran kişi
Serzâkirin yüzü mümkünse kıbleye dönecek şekilde daire yapılarak oturulur. 100 adet taş (yoksa nohut ve benzeri) kişilere eşit olarak paylaştırılır. Hatmeye katılanlar birkaç kişi ise, taşlar avuca sığmayacağı için taş kullanılmaz. Elle sayılır veya tespih kullanılır. Serzâkirin önüne “Ya Bâki Entel Bâki” zikri için 5 tane işaret taşı dizilir. Serzâkirin, “yumalım gözlerimizi” nidasıyla herkes gözlerini yumar, “El-Fatiha” diyene kadar açmaz. Bu, konsantrasyonu sağlamak içindir. Serzâkir, “esteğfirullah” nidasıyla hatmeyi başlatır ve bütün katılımcılar sessizce 25 defa estağfirullah çeker. Rabıta-i şerif nidasıyla birlikte herkes gerektiği şekilde 3-5 dakika kadar rabıta yapar. Fatiha-i şerif nidasıyla Serzâkir dahil sağından, önceden belirlenmiş 7 kişi eğuzu besmele ile birlikte 1 adet fatihayı sessiz olarak okur. Hatmeye katılanlar 7 kişiden az iseler, fatiha 7 ye tamamlanacak şekilde dağıtılır. Salavât-ı şerif nidasıyla herkes elinde bulunan taş sayısınca sessiz olarak Salavât-ı şerife okur. (Allahumme salli ala seyyidina muhammedin ve ala ali seyyidina muhammed.) Serzâkirin, “Ya Baki Entel Baki” (ey sonsuz olan Allah’ım, sonsuz kalacak olan ancak sensin manasında) nidasıyla herkes elindeki taş adedince sessiz olarak “Ya Baki Entel Baki” zikrini okur. Bu 5 defa tekrarlanır. Her seferinde eldeki taş sayısınca bu zikir okunur. İkinci “Fatiha-i şerif” nidasıyla, Serzâkir dahil solundan 7 kişi sessizce Fatiha-ı Şerife okur.< İkinci “Salavât-ı şerif” nidasıyla herkes elindeki taş sayısınca sessizce Salavât-ı Şerife okur. Bundan sonra serzâkir sesli olarak büyük silsile-i şerifi okur. Silsile-i şerif bittikten sonra katılımcılardan birisi sesli olarak Elemneşrahleke (İnşirah) suresini okur. İnşirah suresinden sonra yine sesli olarak küçük silsile-i şerif okunur ve serzâkirin “El-Fatiha” nidasıyla hatme tamamlanmış olur. Artık gözlerinizi açabilirsiniz. Uzun (büyük) Hatme Büyük Hatmede, kişilere bölüştürülerek 1001 ihlas okunduğu için 333 hatim sevabı vardır inşâallah.
Cemaatte Elemneşrahleke (inşirah) sûresini bilen14 kişi varsa büyük hatme yapılır. 14 kişiden az olunca katılımcıların ortak kararıyla yapılabilir. Büyük hatme şu şekilde yapılır: Cemaat bir halka kurar. Serzâkir mümkünse yüzü kıbleye gelecek şekilde halkayı ortalayarak oturur. Taş dağıtıcı ise serzâkirin karşısına oturur, hatme taşlarını hazırlar. Taş dağıtıcı önce 100 taştan 21 tanesini ayırıp serzâkire verir. Geri kalan 79 taş, dağıtılmak üzere bekletilir. Ayrıca okunacak Fatihâlar için 7 büyük taş ayrılır. Herkes, “yumalım gözlerimizi” nidasıyla gözlerini yumar ve hatme bitene kadar açmaz. Bu, konsantrasyonu sağlayabilmek için yapılır. Serzâkir, “yumalım gözlerimizi” dedikten sonra “estağfirullah” nidasıyla hatmeyi başlatır. Herkes sessiz olarak 25 defa estağfirullah der. “Rabıta-i şerif” nidasıyla bilindiği üzere rabıta yapılır. Rabıta esnasında Elemneşrahleke (inşirah) sûresini bilenler taş almak için sağ ellerini açıp beklerler. Taş dağıtıcı, eğer kendisi de katılacaksa rabıtayı biraz kısa tutarak gözlerini açar ve 79 taşı imamın sağ tarafından başlayarak eli açık olanlara dağıtır. Dağıtılan taşların eşit sayıda olmasına dikkat eder. Ellerini açmayıp taş almayanlar ve/veya kalabalık durumlarda kendilerine taş yetmeyenler ellerini indirirler, bir şey okumazlar. Serzâkir “Fatiha-i Şerife” diye nida eder. Serzâkir dahil sağ taraftan yedi kişi Eğuzu besmele ile Fatiha okurlar. Fatiha okuyacakları belirlemek için taş dağıtıcı önünde hazır tuttuğu altı büyük taşı serzâkirin sağındaki altı kişiye dağıtır, serzâkire Fatiha taşı vermez, serzâkir kendisi bir Fatiha okur. Taş dağıtıcısı Fatiha taşlarını tekrar toplayıp diğer taşlarla birlikte 10 büyük taşı serzâkirin önüne dizer. Serzâkir, “Salavat-ı şerife” diye ses verir. Elinde taş olanlar ellerindeki taş adedi kadar salavat okurlar. Salavat, “Allahumme salli alâ Seyyidinâ Muhammedin ve alâ âli Seyyidinâ Muhammed” sözüdür. Her salavatla birlikte sağ ellerindeki bir taşı sol ellerine aktarırlar ve hepsi bitince tekrar sağa alıp yeni verilecek zikir komutunu beklerler. Serzâkir elindeki 21 taştan, diğerlerine dağıtılan taş sayısı kadar salavat okuduktan sonra “Elemneşrahleke-i şerife” diye ses verir. Kendisi elindeki 21 taşı tamamlamak üzere salavat okumaya devam eder. Serzâkir inşirah suresi okumaz. Okunan toplam işrirah suresi, insandaki 79 kötü ahlaka karşı gelen 79 sayısınca olur. Cemaat “eğuzu-besmele” çekip ellerindeki taş kadar Elemneşrahleke (inşirah) sûresini okur. Sûreleri okurken başta bir kere “eğuzu-besmele” çekilir; diğerlerinde sadece besmele okunur, bu yeterlidir. İhlas okurken de böyledir. Serzâkir salavâtı, cemaat inşirahı bitirince serzâkir son taşlar da dağıtılınca herkese düşebilecek taş sayısı veya bunu bir fazlası kadar taşı kendisine ayırarak kalanını dağıtıcıya verir. Taş dağıtıcı gözlerini açar ve serzâkirin verdiği taşları taş almamış kişilere öncelik vererek, herkese eşit taş düşebilecek şekilde dağıtır. Serzâkir “İhlas-ı şerife” diye ses verir. Herkes elindeki taş kadar eğuzu-besmele ile ihlas sûresini okur. Serzâkir ihlas-ı şerife” diye on defa ses verir ve herkes her seferinde elindeki taş adedince ihlas okur. Böylece toplam 1000 (bin) ihlas okunmuş olur. Serzâkir ikinci kez “Fatiha-i şerife” nidasını verir. Bu defa serzâkir hariç, sol taraftan yedi kişi Fatiha okur. Fatiha okuyacakları belirlemek için taş dağıtıcı büyük taşlardan yedi taş alarak soldan yedi kişiye dağıtır ve tekrar geri toplayıp serzâkirin önüne koyar. Eline taş verilenler eğuzu-besmele çekip birer tane Fatiha okurlar, diğerleri bir şey okumazlar. Bu sırada serzâkir bir ihlas daha okuyarak okunan toplam ihlas sayısını en çok bilinen esma-ul husnanın sayısı olan 1001 e tamamlar. Serzâkir ikinci kez “Salavat-ı şerife” diye ses verir. Serzâkir ve cemaat, ellerindeki taş adedi kadar salavat okurlar. Salavattan sonra serzâkir sesli olarak büyük silsile-i şerifi okur. Bu sırada taş dağıtıcı gözlerini açar, serzâkirden başlayarak sağdan sola doğru taşları toplayıp oturur. Büyük silsile-i şerif okunduktan sonra katılımcılardan birisi sesli olarak Elemneşrahleke (inşirah) suresini okur. İnşirah suresinden sonra, yine katılımcılardan birisi sesli olarak küçük silsile-i şerifi okur. Serzâkir “el-fatiha” der ve hatme tamamlanmış olur. Kişilere göre hatme taşı sayısı tablosu
Kişi
Küçük Hatme 100 taş
Büyük Hatme 79 taş
1
100
2
50′ şer taş
3
1 kişi 34, 2 kişi 33
4
25′ er taş
5
20′ şer taş
6
4 kişi 17, 2 kişi 16
7
2 kişi 15, 5 kişi 14
8
4 kişi 13, 4 kişi 12
9
1 kişi 12, 8 kişi 11
10
10′ ar taş
7 kişi 9, 2 kişi 8
11
1 kişi 10, 10 kişi 9
9 kişi 8, 1 kişi 7
12
4 kişi 9, 8 kişi 8
2 kişi 8, 9 kişi 7
13
9 kişi 8, 4 kişi 7
7 kişi 7, 5 kişi 6
14
2 kişi 8, 12 kişi 7
1 kişi 7 12 kişi 6
15
10 kişi 7, 5 kişi 6
9 kişi 6, 5 kişi 5
16
12 kişi 6, 4 kişi 7
4 kişi 6, 11 kişi 5
17
15 kişi 6, 2 kişi 5
15 kişi 5, 1 kişi 4
18
10 kişi 6, 8 kişi 5
11 kişi 5, 6 kişi 4
19
5 kişi 6, 14 kişi 5
7 kişi 5, 11 kişi4
20
5′ er taş
3 kişi 5, 16 kişi 4
21
16 kişi 5, 5 kişi 4
19 kişi 4, 1 kişi 3
22
12 kişi 5, 10 kişi 4
16 kişi 4, 5 kişi 3
23
8 kişi 5, 15 kişi 4
13 kişi 4, 9 kişi 3
24
4 kişi 5, 20 kişi 4
10 kişi 4, 13 kişi 3
25
4′ er taş
7 kişi 4, 17 kişi 3
26
22 kişi 4, 4 kişi 3
4 kişi 4, 21 kişi 3
27
19 kişi 4, 8 kişi 3
1 kişi 4, 25 kişi 3
28
16 kişi 4, 12 kişi 3
25 kişi 3, 2 kişi 2
29
13 kişi 4, 16 kişi 3
23 kişi 3, 5 kişi 2
30
10 kişi 4, 20 kişi 3
21 kişi 3, 8 kişi 2
31
7 kişi 4, 24 kişi 3
19 kişi 3, 11 kişi 2
32
4 kişi 4, 28 kişi 3
17 kişi 3, 14 kişi 2
33
1 kişi 4, 32 kişi 3
15 kişi 3, 17 kişi 2